Từ ngày 1.8.2024, chính sách bồi thường đất nông nghiệp bị thu hồi sẽ không còn là tiền mặt mà là nhà ở.

Việc bồi thường khi đất nông nghiệp bị thu hồi sẽ được thực hiện bằng nhà ở thay vì tiền mặt, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong chính sách đền bù. Đồ họa: Quỳnh Anh
Đất nông nghiệp thu hồi được bồi thường bằng nhà ở?

Ông Nguyễn Văn Bình (Hoài Đức, Hà Nội), nông dân sở hữu 5 hecta đất nông nghiệp tại ngoại thành. Ông nhận được thông báo từ chính quyền về việc thu hồi toàn bộ diện tích đất này để phục vụ dự án xây dựng khu đô thị mới kể từ tháng 9.2024 tới. Theo chính sách mới ban hành từ ngày 1.8.2024, ông sẽ được bồi thường bằng một căn nhà ở trong khu đô thị thay vì nhận tiền mặt.

Ông Bình băn khoăn về giá trị thực sự của căn nhà so với mảnh đất bị thu hồi và không rõ căn nhà này có đáp ứng nhu cầu sống của gia đình ông không. Ông cũng lo ngại về quy trình và quyền lợi của mình nếu không đồng ý với phương án bồi thường này.

Ông Bình nhờ luật sư giải thích về quyền lợi của mình theo quy định mới. Theo luật sư, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp mà đủ điều kiện được bồi thường thì khi Nhà nước thu hồi đất sẽ được bồi thường bằng: Đất nông nghiệp; tiền; đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc nhà ở.

Đối chiếu với quy định tại Điều 74, Điều 77 Luật Đất đai năm 2013, hiện nay, hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi chỉ được bồi thường về đất bằng đất nông nghiệp hoặc tiền (trong trường hợp không có đất nông nghiệp để bồi thường).

Đồng thời, Khoản 6 Điều 111 Luật Đất đai 2024 quy định, người bị thu hồi đất nông nghiệp đủ điều kiện bồi thường mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở/nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì được bồi thường bằng giao đất ở/nhà ở tái định cư.

Như vậy, từ ngày 1.8.2024 – khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi có đủ điều kiện bồi thường thì có thể được bồi thường bằng nhà ở.

Tuy nhiên, đối chiếu với nguyên tắc bồi thường về đất tại Khoản 2 Điều 91 Luật Đất đai 2024, vẫn sẽ ưu tiên bồi thường bằng đất nông nghiệp hoặc tiền.

Nếu được bồi thường bằng đất, bằng nhà ở mà có nhu cầu được bồi thường bằng tiền thì được bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng nhưng phải đăng ký khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Nói tóm lại, từ 1.8.2024, người có đất nông nghiệp bị thu hồi có khả năng được bồi thường bằng đất ở, nhà ở (hiện nay chỉ quy định bồi thường bằng đất nông nghiệp hoặc tiền).
Từ 1.8.2024, người có đất nông nghiệp bị thu hồi có khả năng được bồi thường bằng đất ở, nhà ở. Đồ họa: Quỳnh Anh
Điều kiện để nhận bồi thường khi bị thu hồi đất nông nghiệp

Theo Điều 95 Luật Đất đai 2024, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp bị thu hồi đất được bồi thường về đất khi đáp ứng các điều kiện sau: Đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm.

Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất/Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở/Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất/Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.

Có quyết định giao đất/quyết định cho thuê đất/quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Có một trong các giấy tờ về quyền sử dụng đất làm căn cứ để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp theo quy định của pháp luật từ người có quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa hoàn thành thủ tục đăng ký đất đai.